Jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej, boksu nauczali dwaj warszawscy nauczyciele Stanisław Budny i Stanisław Szczepkowski. Wprawdzie boks w wykonaniu dwóch panów Stanisławów spełniał rolę samoobrony, bowiem głównie zajmowali się oni szermierką, to jednak można ich uznać bez wahania za prekursorów pięściarstwa.

Dopiero po zakończeniu wojny, wraz z powrotem do wolnej Polski ludzi, którzy przebywali na Zachodzie Europy, można mówić o bardziej zorganizowanych formach pracy sportowej. Byli żołnierze i oficerowie, zapoznawszy się z walką na pięści we Francji, w Niemczech, Anglii, a także w Ameryce, przenieśli ten sport do kraju. Szczególną rolę w popularyzowaniu boksu odegrała YMCA – Young Men’s Christian Association, która w okresie powojennym organizowała w Europie szereg pokazów w różnych dyscyplinach, w tym w pięściarstwie. Pierwsze takie zawody w Polsce odbyły się z początkiem 1920 roku, a ich uczestnikami byli m.in. angielscy marynarze. Ten pokaz nie wywołał jednak szerszego oddźwięku, boks nie był bowiem dla społeczeństwa sportem zrozumiałym, tak jak na przykład zapaśnictwo. W tym samym czasie poza YMCA w Warszawie, boks znalazł się w programie Polskiego Towarzystwa Atletycznego, a w Poznaniu powstał Klub Atletyczny „Zbyszko”, zaraz potem w Łodzi – „Łódzki Klub Bokserski”. Bardzo ożywione inicjatywy cechowały Inowrocław, gdzie po powrocie z Francji działał por. Wiktor Junosza-Dąbrowski, założyciel Kujawskiego Klubu Bokserskiego.

Wielką zasługą stowarzyszenia YMCA było zorganizowanie pod koniec 1920 roku w Warszawie trzymiesięcznego kursu Szkoły Wychowania Fizycznego, w której programie był boks. Absolwentem tej szkoły był m.in. Eugeniusz Nowak, […] wielki propagator boksu, zawodnik, nauczyciel, działacz. W roku 1921 YMCA zorganizowała w Warszawie pierwsze nieoficjalne mistrzostwa Polski, w których startowali zawodnicy z Warszawy i Gdańska, a w tym samym czasie w Poznaniu klub „Zbyszko” urządził pierwsze mistrzostwa Wielkopolski, w których uczestniczyli zawodnicy poznańscy, inowrocławscy i grudziądzcy. Ośrodek poznański wyróżniał się wówczas wielką aktywnością. Nauczali tam boksu Felicjan Latowski – po powrocie z Francji, Maksymilian Brencz i Franciszek Szumnarski, a także kpt. Jan Baran w ramach Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów.

W Warszawie poza wspomnianymi już Stanisławami Szczepkowskim i Budnym największe zasługi w popularyzowaniu walki na pięści położyli: mjr Franciszek Balcerkiewicz, por. Kazimierz Laskowski, wyborny szermierz i pięściarz, Leon Berski, Eugeniusz Nowak, a także — chociaż głównie zajmował się zapasami – Władysław Pytlasiński, prezes Polskiego Towarzystwa Atletycznego, pod którego opiekę Związek Związków Sportowych oddał boks. W Łodzi krzewili boks początkowo inż. Franciszek Kannenberg oraz po przeniesieniu się ze stolicy Eugeniusz Nowak. Na Śląsku, gdzie najszybciej poczęły tworzyć się kluby, wiodącą rolę odgrywali Wilhelm Snopek i Ryszard Denisch.

Niemalże we wszystkich ośrodkach w roku 1923 odbywały się zawody mające na celu spopularyzowanie walki na pięści. Nie było specjalnego regulaminu walki, opierano się na przepisach zaczerpniętych z zawodowstwa, w rękawicach 6-uncjowych, walcząc nawet po 6-10 rund.

Miejscem spotkania 14 prekursorów boksu była redakcja „Stadionu” w Warszawie przy ulicy Szucha 23. Z inicjatywą utworzenia PZB od dawna występował Wiktor Junosza-Dąbrowski, publikując artykuły o tematyce bokserskiej w „Rzeczpospolitej” i w „Stadionie”. Opracował on, czerpiąc wzorce z Francji, projekt statutu i regulaminu PZB i te dokumenty były przedmiotem obrad 2 grudnia 1923 roku.

W historycznym zebraniu sprzed 60 lat uczestniczyli: Władysław Pytlasiński (PTA), Kazimierz Laskowski (sekcja bokserska klubu poznańskiego Pentatlón), Jerzy Pochwalski (reprezentował AZS Kraków i Sokoła Zgierz), Władysław Karczmarek (szkoła bokserska Knock-out), Jan Wacław Łada (prezes klubu Knock-out), Henryk Królikowski-Muszkiet (PTA), Franciszek Woliński (Kujawski Klub Bokserski), Zygmunt Szajer (RS ZAWF), Roman Niewiadomski (Cestes Warszawa), Władysław Kowalski (Wielkopolski Klub Bokserski), Wiktor Junosza-Dąbrowski (Warszawa), Felicjan Latowski (Wielkopolski Klub Bokserski), Stanisław Samborski (PTA). Niestety, nie można dzisiaj odszyfrować nazwiska czternastego uczestnika historycznego zebrania.

Powołano tymczasowy zarząd PZB, na czele którego stanął mecenas Stanisław Samborski, a jego zastępcą został kpt. Henryk Królikowski-Muszkiet. Sekretarzem został mianowany Wiktor Junosza-Dąbrowski, skarbnikiem Inż. Roman Niewiadomski, a członkami Kazimierz Laskowski, Władysław Kowalski i Franciszek Woliński. Jako się rzekło zarząd miał charakter tymczasowy. Już na 16 grudnia 1923 roku zwołano walne zgromadzenie z udziałem większej liczby uczestników. I to zebranie odbyło się w redakcji „Stadionu”. Przyjęto na nim opracowany przez Wiktora Junoszę-Dąbrowskiego statut regulamin. W zarządzie nastąpiły minimalne zmiany. Na przykład nie znalazł się w nim główny twórca PZB Junosza-Dąbrowski co z pewnością można tłumaczyć faktem, że w najbliższym czasie planował wyjechać do Paryża. Prezesem ponownie wybrano Samborskiego, I wiceprezesem Królikowskiego-Muszkieta, II wiceprezesem Jana Strzeszewskiego, skarbnikiem Niewiadomskiego, sekretarzem Kazimierza Laskowskiego, członkami Kowalskiego i Wolińskiego, a zastępcami Matczaka i Jana Ertmańskiego. Utworzono Komisję Rewizyjną, na czele której stanął sam Pytlasiński. Członkami zostali wybrani Zybert i Jerzy Pochwalski.

Opracował: Lucjan Olszewski, BOKS, nr 12 (1983)